W ostatnich latach rośnie świadomość wpływu prawidłowych funkcji jamy ustnej na ogólny stan zdrowia. Zaburzenia motoryczne, takie jak nieprawidłowy oddech, połykanie czy pozycja spoczynkowa języka, oddziałują nie tylko na warunki zgryzowe, lecz także na funkcjonowanie całego organizmu. Coraz więcej doniesień wskazuje, że nieprawidłowości w tym obszarze mogą prowadzić do wad zgryzu, chrapania, bezdechów sennych czy bruksizmu.
W odpowiedzi na te wyzwania opracowano system MFS (Myofunctional System) – metodę terapii funkcji ortodontycznych, która łączy się z takimi podejściami jak terapia miofunkcjonalna czy elektrostymulacja logopedyczna. Pozwala ona korygować zaburzenia poprzez pracę nad funkcją, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb pacjenta.
System MFS (Myofunctional System) został opracowany przez prof. José Durán von Arx w Instytucie w Barcelonie. Jest to innowacyjna i opatentowana metoda, która koncentruje się na korekcji zaburzeń funkcjonalnych jamy ustnej poprzez pracę z jej mięśniami oraz torami ruchowymi. System ten zyskuje coraz większą popularność w Polsce i na świecie, łącząc podejście terapeutyczne z naturalną fizjologią człowieka.
Głównym celem MFS jest regulacja napięcia mięśniowego oraz poprawa funkcji motorycznych jamy ustnej, co wspiera prawidłowe oddychanie, połykanie, żucie i spoczynkową pozycję języka. W odróżnieniu od metod mechanicznie wpływających na zgryz MFS stawia na reedukację funkcji i naturalny rozwój mięśni twarzy.
Terapia polega na stosowaniu specjalistycznych stymulatorów, które pomagają korygować nieprawidłowe nawyki, takie jak oddychanie przez usta, ścieranie zębów czy atypowe połykanie – bez konieczności bezpośredniej ingerencji w układ zębowy, chyba że jest to niezbędne.
Metoda ta jest szczególnie skuteczna u dzieci, u których wczesne wykrycie i korekta zaburzeń motoryki jamy ustnej pozwalają zapobiec późniejszym problemom rozwojowym. MFS jest również efektywny u dorosłych, wspierając reedukację funkcji orofacjalnych, poprawę toru oddechowego i równowagi mięśniowej, co przekłada się na lepsze samopoczucie i komfort życia.
Terapia funkcji ortodontycznych MFS jest ukierunkowana na przywracanie prawidłowych wzorców ruchowych w obrębie jamy ustnej. Obejmuje reedukację toru oddechowego, stabilizację pozycji języka oraz równowagę mięśniową, które warunkują prawidłowe połykanie, żucie i artykulację.
Proces terapeutyczny może być wspierany dodatkowymi metodami, takimi jak kinesiotaping logopedyczny, terapia manualna mięśni twarzy czy ćwiczenia miofunkcjonalne. Zastosowanie tych technik umożliwia kompleksową pracę z pacjentem i zwiększa skuteczność terapii, szczególnie w przypadku utrwalonych kompensacji lub napięć mięśniowych.
Terapia MFS znajduje zastosowanie zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. U młodszych pacjentów sprzyja harmonijnemu rozwojowi struktur twarzoczaszki i prawidłowych funkcji jamy ustnej, natomiast u dorosłych wspiera reedukację utraconych wzorców – szczególnie po leczeniu ortodontycznym lub w przebiegu długotrwałych napięć mięśniowych. Takie podejście pozwala skutecznie łączyć cele terapii funkcji ortodontycznych z elementami terapii miofunkcjonalnej, wspierając rehabilitację narządu żucia oraz poprawę komfortu oddychania i mowy.
Diagnozę i terapię prowadzą certyfikowani terapeuci funkcji ortodontycznych. Ocena obejmuje m.in. tor oddechowy, połykanie, artykulację, napięcie mięśniowe i warunki zgryzowe. W razie potrzeby uwzględnia konsultacje interdyscyplinarne (np. laryngologiczne lub ortodontyczne).
Terapia MFS wymaga kwalifikacji potwierdzonych szkoleniami z zakresu funkcji ortodontycznych i terapii miofunkcjonalnej. Szczegółowe informacje o wymaganych kompetencjach znajdują się w sekcji O mnie – poznaj moje kompetencje.
Regulatory (stymulatory) stosuje się u pacjentów z zaburzeniami funkcji jamy ustnej, w tym:
– oddychania przez usta (ustny tor oddechowy),
– chrapania i bezdechów sennych,
– bruksizmu i clenchingu,
– atypowego połykania,
– nieprawidłowej pozycji spoczynkowej języka.
MFS jest metodą dostosowaną do różnych grup wiekowych — od dzieci, u których wspiera rozwój funkcji jamy ustnej, po dorosłych, u których pomaga redukować napięcia i poprawiać tor oddechowy.
Stymulatory mogą być stosowane już od 5. roku życia, co daje możliwość wczesnej interwencji i zapobiegania poważniejszym problemom w przyszłości. Co więcej, przy zaangażowaniu rodziców, możliwe jest wdrożenie terapii nawet u młodszych dzieci.
U dorosłych terapia MFS stanowi skuteczne wsparcie w reedukacji utraconych lub zaburzonych funkcji orofacjalnych. Pomaga w przywróceniu prawidłowego toru oddechowego, redukcji napięć mięśniowych oraz poprawie równowagi między żuchwą, językiem i mięśniami twarzy. W wielu przypadkach wspiera także proces stabilizacji efektów po leczeniu ortodontycznym i przyczynia się do zmniejszenia dolegliwości takich jak bruksizm, chrapanie czy przewlekłe napięcie w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych.
Właściwie prowadzona terapia MFS wspiera naturalne funkcje jamy ustnej, poprawiając komfort codziennego funkcjonowania i ogólny dobrostan pacjenta.
Choć metoda ma charakter nieinwazyjny, terapii nie wdraża się:
– u dzieci poniżej 5. roku życia (trudność we współpracy, brak gotowości emocjonalnej),
– przy całkowitej obturacji dróg nosowych (np. przez przerośnięty migdał gardłowy) – wymagana wcześniejsza diagnostyka i leczenie laryngologiczne.
Wywiad oraz ocena postawy ciała, warunków zgryzowych, toru oddechowego, funkcji połykania i artykulacji.
Na drugim spotkaniu wykonywana jest dokumentacja fotograficzna, która pozwala na ocenę i porównanie efektów terapii w czasie. Następnie dobierany jest odpowiedni regulator MFS, dostosowany do indywidualnych potrzeb i budowy pacjenta. Podczas wizyty ustalane są także zalecenia domowe oraz harmonogram wizyt kontrolnych, które umożliwiają monitorowanie postępów i ewentualną korektę terapii.
Regularność w stosowaniu regulatora i wykonywaniu zaleconych ćwiczeń ma kluczowe znaczenie dla trwałości efektów. Stała współpraca z terapeutą oraz systematyczna praca własna pacjenta sprzyjają utrwalaniu prawidłowych wzorców połykania, żucia i oddychania. W praktyce potwierdza się, że regularna praca z logopedą w Krakowie pozwala skutecznie przywracać i utrwalać prawidłowe funkcje orofacjalne, co przekłada się na poprawę komfortu życia i ogólne samopoczucie.
W praktyce terapeutycznej MFS skupia się nie tylko na korekcie wzorców, ale również na ich integracji z procesem oddychania i mowy. Metoda ta łączy perspektywę logopedyczną, miofunkcjonalną i – w razie potrzeby – fizjoterapeutyczną. Celem nie jest wyłącznie korekta zgryzu, lecz przede wszystkim przywracanie prawidłowych wzorców funkcjonalnych leżących u podstaw pracy układu stomatognatycznego.
Właściwie prowadzony proces sprzyja normalizacji napięcia mięśniowego, poprawie toru oddechowego i równowagi mięśni twarzy, co w dłuższej perspektywie wpływa korzystnie na komfort życia i komunikację.
Współczesna logopedia obejmuje coraz szerszy zakres terapii, w tym również pracę z osobami dorosłymi. MFS stanowi w tym kontekście narzędzie, które wspiera przywracanie funkcji orofacjalnych poprzez korekcję wzorców połykania, żucia i oddychania. Dzięki takiemu podejściu terapia staje się integralnym elementem rehabilitacji funkcjonalnej, ukierunkowanej na poprawę komfortu codziennego życia pacjenta.
Czym różni się system MFS od klasycznych aparatów ortodontycznych?
MFS nie działa mechanicznie na zęby. Oddziałuje na funkcje i napięcie mięśniowe, korygując przyczyny, a nie tylko skutki zaburzeń.
Czy terapia MFS jest skuteczna również u dorosłych pacjentów?
Tak. W praktyce logopedycznej metoda MFS jest z powodzeniem stosowana u dorosłych, którzy wymagają reedukacji funkcji orofacjalnych lub poprawy toru oddechowego. W połączeniu z terapią miofunkcjonalną może wspierać redukcję napięć mięśniowych oraz zmniejszenie objawów bruksizmu.
Ile trwa terapia MFS?
Najczęściej 6–12 miesięcy. Czas trwania zależy od wieku pacjenta, rodzaju zaburzeń i regularności wykonywania zaleceń terapeutycznych.
Czy terapia MFS wymaga ćwiczeń oddechowych i miofunkcjonalnych?
Tak. Skuteczność terapii zależy od konsekwencji w użytkowaniu regulatora oraz wykonywaniu ćwiczeń oddechowych i miofunkcjonalnych dostosowanych do potrzeb pacjenta.
Pracownia Logopedyczna mgr Katarzyna Jajuga – logopeda Kraków, Zabłocie / Podgórze.
ul. Hetmańska 12/2, 30-528 Kraków
mgr Katarzyna Jajuga
logopeda, terapeuta funkcji ortodontycznych MFS, specjalista terapii ręki, pedagog
Na co dzień prowadzi terapię zaburzeń funkcji orofacjalnych, oddychania i połykania u dzieci oraz dorosłych. W pracy z osobami dorosłymi koncentruje się na przywracaniu równowagi mięśniowej i funkcji oddechowych, szczególnie po leczeniu ortodontycznym lub długotrwałych napięciach w obrębie twarzy. Łączy klasyczne podejście logopedyczne z nowoczesnymi metodami terapii, takimi jak MFS, elektrostymulacja, terapia miofunkcjonalna i manualna. W centrum jej pracy znajduje się odtwarzanie fizjologicznych wzorców ruchowych oraz wspieranie funkcji związanych z oddechem, mową i równowagą mięśniową.
Artykuł powstał na podstawie doświadczenia klinicznego i materiałów szkoleniowych MFS Polska.
Więcej informacji o kwalifikacjach i ukończonych szkoleniach znajdziesz w sekcji O mnie – poznaj moje kompetencje.
